برای توضیح این مسئله باید به تعریف و شرح مجازات های جایگزین حبس و کاهش حبس تعزیری طبق ماده قانونی پرداخت.
تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی ، در تبصره 17 قانون برنامه اول توسعه اقتصادی پیش بینی شده بود که علت آن را باید اولا در فشار آن دسته از روحانیونی که در تعزیرات معتقد به استقلال عمل حاکم دادگاه هستند و ثانیا در نوعی تلقی از این مجازاتها با اعمال سیاست جنایی مبتنی بر تخلیه زندانها و احتمالا افزایش درآمد دولت از نظر تبدیل مجازاتها به خصوص به جزای نقدی دانست. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
مقاله مرتبط: شرب خمر و مصرف مشروبات الکلی
برای مثال، مجازات جرمی را از شلاق به حبس یا جزای نقدی و یا کیفر دیگری تبدیل کند و برعکس، حبس یا جزای نقدی را می تواند به شلاق و یا مجازات مناسب دیگری تبدیل کند و چنانچه این تبدیل انجام شود، نوعی تخفیف از نظر قانون تلقی شده است، لذا تخفیف مجازات تبدیل شده مورد ندارد.
متن ماده 37:
در صورت وجود یک یا چند جهت از جهات تخفیف، دادگاه می تواند مجازات تعزیری را به نحوی که به حال متهم مناسب تر باشد به شرح ذیل تقلیل دهد یا تبدیل کند:
الف- تقلیل حبس به میزان یک تا سه درجه
ب- تبدیل مصادره اموال به جزای نقدی درجه یک تا چهار
پ- تبدیل انفصال دائم به انفصال موقت به میزان پنج تا پانزده سال
ت- تقلیل سایر مجازات های تعزیری به میزان یک یا دو درجه از همان نوع یا انواع دیگر
برای توضیح مورد پ : قانون مجازات جرائم نیرو های مسلح قانون خاصی است و برابر مقررات ماده 16 این قانون، حداکثر مدت محکومیت انفصال موقت در مورد کارکنان پایور نیرو های مسلح به طور مطلق اعم از اینکه در رابطه با جرائم عمومی باشد یا نظامی، یکسال تعیین شده است. بنابر این درصورت تبدیل مجازات انفصال دائم، دادگاه مکلف به رعایت مقررات ماده 16 قانون مجازات اسلامی می باشد و نمی تواند به استناد بند پ ماده 37 قانون مجازات اسلامی انفصال موقت بیش از یک سال برای کارکنان نیروهای مسلح تعیین نماید.
اما در خصوص مورد یا بند ت: برای میزان گفته شده میخواهند که مساعد تر به حال متهم باشد ولی این نکته را باید یاد آور شد که در جرائم تعزیری درجه هشت، امکان تخفیف وجود ندارد و دادگاه در صورت احراز جهات تخفیف فقط می تواند طبق ماده 39 قانون مجازات اسلامی حکم به معافیت از مجازات بدهد.
در تکرار جرم، تخفیف فقط در قالب تقلیل امکان پذیر است، نه تبدیل ماده 139 این قانون در این مورد مقرر داشته:« در تکرار جرائم تعزیری در صورت جود جهات تخفیف به شرح زیر عمل می شود:
الف- چنانچه مجازات قانونی دارای حداقل و حداکثر باشد، دادگاه می تواند مجازات مرتکب را تا میانگین حداقل و حداکثر مجازات تقلیل دهد.
ب- چنانچه مجازات ثابت یا فاقد حداقل باشد، دادگاه می تواند مجازات مرتکب را تا نصف مجازات مقرر تقلیل دهد.
تبصره: چنانچه مرتکب دارای سه فقره محکومی قطعی مشمول مقررات تکرار جرم یا بیشتر از آن باشد، مقررات تخفیف اعمال نمی شود.
اگر مجازات اعدام عنوان تعزیر داشته باشد، با احراز جهات تخفیف دادگاه می تواند آن را به حبس تبدیل کند.
هرگاه فردی مشمول تعدد جرم شود و با وجود جهات تخفیف، مجازات وی طبق ماده 37 قانون مجازات اسلامی که در بالا گفته شد، نخواهد بود و فقط مطابق تبصره 3 ماده 134 قانون مجازات اسلامی امکان پذیر است.
در مجازات حبس تعزیری فقط امکان تقلیل (کاهش) وجود دارد.
در تعدد جرم، تخفیف مجازات بر اساس مقررات ماده 37 قانون مجازات اسلامی نخواهد بود، بلکه فقط برابر تبصره ماده 134 قانون مجازات اسلامی تخفیف امکان پذیر است. در تبصره 3 ماده 134 آمده است: « در تعدد جرم در صورت وجود جهات تخفیف، دادگاه می تواند مجازات مرتکب را تا میانگین حداقل و حداکثر و چنانچه مجازات فاقد حداقل یا حداکثر باشد تا نصف آن تقلیل دهد.»
طبق ماده 64 قانون مجازات اسلامی، مجازات های جایگزین حبس عبارتند از:
الف-دوره مراقبت
ب-محرومیت از حقوق اجتماعی
ج- جزای نقدی
د- جزای نقدی روزانه
ه- خدمات عمومی رایگان
نکته: این موارد فقط در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه به نوع جرم و کیفیت ارتکاب جرم و آثار ناشی از جرم سن و مهارت و …. از مجرم و بزه دیده اجرا می شود.
مقاله پیشنهادی: پرداخت تفاضل دیه و نحوه محاسبه آن
دوره مراقبت: تا 6 ماه
خدمات عمومی: 270 ساعت
جزای نقدی روزانه (چند روز) : 80 روز
جزای نقدی : 9 میلیون ریال
2. جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آن ها 91 روز تا 6 ماه حبس است:
دوره مراقبت: ۶ ماه تا ۱ سال
خدمات عمومی: ۵۴۰ ساعت
جزای نقدی روزانه : ۳۶۰ روز
جزای نقدی : تا ۱۸ میلیون ریال
3. جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها ۶ ماه تا یک سال است:
دوره مراقبت: ۱ سال تا ۲ سال
خدمات عمومی: ۱۰۰۰ساعت
جزای نقدی روزانه: ۷۲۰ روز
جزای نقدی: تا ۳۶ میلیون
4. جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آن ها ۱ سال تا ۲ سال حبس است:
دوره مراقبت : ۲ تا ۴ سال
خدمات عمومی : ۲۱۶۰ ساعت
جزای نقدی روزانه : ۱۴۴۰ روز
جزای نقدی : تا ۷۲ میلیون ریال
طبق موارد ذکر شده امکان مجازات های جایگزین حبس ، بسته به استثنائاتی امکان دارد، اما در این میان موافقان و مخالفاتی نیز وجود دارد که با تبدیل مجازات تعزیری حبس به جزای نقدی موافق و یا مخالف می باشند.
امتیاز این کیفر که از قدیم نیز مورد توجه بوده است و هم چنین در عصر ما فراوان از آن استفاده می شود، آن است که می تواند به سرعت و آسانی بزهکارانی را که علی الاصول جرائم مهمی انجام نداده باشند، به سزای اعمال خود برساند و در عین حال دولت را از تراکم زندانیان برهاند و حتی می توان گفت کیفر جزای نقدی کمکی به خزانه دولت است.
فساد انگیز نبودن کیفر های مالی و من جمله جزای نقدی و سادگی اجرای آن نیز از دلایل موافقان است.
مخالفان این مجازات معتقدند که این کیفر ثروتمندان را مغرور و مستمندان را مایوس می کند.
برای گروه اول، به دلیل وجود امکانات مالی، انجام ساده و پاداش آن قابل ریشخند است و برای گروه دوم، حتی با انجام بزه کوچکی، امکان عدم پرداخت و تبدیل آن به زندان وجود دارد.
از حسن توجه شما سپاسگزاریم. چنانچه در خصوص کاهش حبس تعزیری و تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی ، با ابهام یا پرسشی روبرو شدهاید، گروه وکلای دادگستران نگین عدالت با بهرهگیری از کارشناسان، مشاوران و وکلای خبره، کاردان، متخصص و با سالها تجربه درخشان در زمینه انواع پروندههای حقوقی و کیفری، آماده خدمت رسانی به شما عزیزان است.