تعریف جرایم سایبری چیست؟

اگر کامپیوتر، صرفاً ابزار و وسیله ای برای ارتکاب جرم باشد، نمی توان آن را جرم در زمره جرایم رایانه ای تعریف کرد. اما در تعریف گسترده، هر فعل یا ترک فعلی که از طریق یا به کمک سیستم های کامپیوتری رخ ‌دهند، جرایم رایانه ای یاد می شود، که از این دیدگاه به سه دسته تقسیم می‌شوند: دسته اول از جرایم رایانه ای و تجهیزات کامپیوتری، موضوع جرایم سنتی مثل سرقت، تخریب تجهیزات و… هستند. در دسته دوم کامپیوتر وسیله و ابزاری برای ارتکاب به جرم است و از آن برای جعل مدرک، گواهینامه و … استفاده می شود. در دسته سوم جرایم محض، جرایمی مانند هک یا ویروسی کردن که صرفاً در فضای سایبر (مجازی) اتفاق می‌افتد. در ادامه به بررسی جرایم سایبری، جرایم رایانه ای، مجازات جرایم سایبری و انواع جرایم سایبری می پردازیم. پس با ما همراه باشید.

همچنین به منظور کسب اطلاع از جرم فحاشی در فضای مجازی روی لینک کلیک کنید.

انواع جرایم سایبری:

 1. جاسوسی رایانه‌ای:

یکی از انواع جرایم سایبری ، جاسوسی رایانه ‌ای هستند که همانند جاسوسی کلاسیک، ناظر به کسب اسرار حرفه ای، تجاری، اقتصادی، سیاسی، نظامی و نیز افشاء و انتقال و استفاده از اسرار است، فرد مرتکب جرم با دستیابی و فاش کردن این اسرار، ضرر سیاسی، نظامی، مالی، تجاری می کند. جاسوسی امنیتی، جرم امنیت ملی را با مخاطره مواجه می ‌کند.

2. سابوتاژ رایانه‌ای:

یکی دیگر از انواع جرایم سایبری ، سابوتاژ رایانه ‌ای هست که با جرم تخریب، شباهت بسیاری دارد، هدف مجرم از ارتکاب به این جرم، اخلال در نظام سیاسی و اقتصادی یک کشور و بالطبع، اخلال در امر حکومت است. در واقع اصلاح، موقوف سازی، پاک کردن غیرمجاز داده‌ها یا عملیات کامپیوتر به منظور مختل ساختن عملکرد عادی سیستم، سابوتاژ رایانه ‌ای گویند. که این جرم، با مجازات جرایم سایبری همراه است.

3. جعل کامپیوتری:

یکی دیگر از انواع جرایم سایبری (جرایم سایبری هم شامل می‌شود)، جعل کامپیوتری است. وارد کردن، تغییر، محو یا موقوف سازی داده‌های کامپیوتری یا برنامه‌های کامپیوتری، به منظور و اهداف سیاسی و اقتصادی، صورت می گیرد. جعل کامپیوتری، جعل داده‌هاست. در جعل کامپیوتری، عمل ارتکابی بر داده‌ها اثر می گذارد، با این تفاوت که داده، ماهیت اسناد عادی را ندارد.

4. افترا و نشر اطلاعات از طریق پست الکترونیک:

پست الکترونیک، مرسوم‌ترین و گسترده‌ترین سرویس شبکه ‌های کامپیوتری و بین‌المللی است، هر کاربر می‌تواند در شبکه‌های بین‌المللی از طریق یک آدرس مشخص الکترونیک، شناخته شود که با دسترسی به رمز آن می‌توان به آسانی در آن تقلب کرد. این قابلیت پست الکترونیک، می‌تواند ابزاری جالب برای نشر اطلاعات مجرمانه یا نشر اکاذیب و افترا به اشخاص باشد و احتمال کنترل اطلاعات برای تهیه کننده کاملاً مشکل است و در عمل به خاطر تعداد بسیار زیاد پست الکترونیک ارسالی، اتخاذ تدابیر کلی و گسترده امنیتی مشکل بوده و تنها برای بخش کوچکی از داده‌ها میسر است.

• چنانچه برای انجام دقیق مشکل خود در زمینه جرایم سایبری و رایانه ای، نیاز به وکیل مجرب و خبره دارید، از طریق این شماره‌ها با ما تماس بگیرید: 02188734324  و  02188734493

5. تطهیر نامشروع پول:

یکی دیگر از انواع جرایم سایبری ، تطهیر نامشروع پول است. بدست آوردن پول از طریق غیر قانونی یا پول کثیف، به نحوی که قانونی یا پاک به نظر برسد. تطهیر نا مشروع پول، جرایم کلاسیک بوده که در محیط سایبر به کمک اینترنت، پست الکترونیک و شبکه ‌های بین‌المللی ارتباطی صورت می پذیرد، نحوه ارتکاب، بدین نحو است که باند های بزرگ و نا مشروع توسط پست الکترونیک یا اینترنت بدون هیچ کونه اثر و نشانی درخواست ارسال مبالغی پول به حساب شخص معینی را می نمایند و در تقاضای خود نحوه ارسال پول و دستمزد و مدت استرداد را بیان و در صورت قبول طرف نوع و نحوه تنظیمات لازم را اعلام می‌دارند و اصولا در زمان استرداد پول یک عنوان مشروع در تجارت الکترونیک را با منشا تجاری انتخاب و با هدف خود هماهنگ می نمایند. لازم به ذکر است، غالب این درخواست‌ها از افراد کشورهایی که از لحاظ تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی و هماهنگی پلیسی در سطح بین‌المللی در درجه پایین تری قرار دارند، انتخاب می ‌شود. این جرم از جمله جرایمی است که با مجازات جرایم سایبری همراه است.

6. قاچاق مواد مخدر:

یکی دیگر از انواع جرایم سایبری ، قاچاق مواد مخدر است. با توجه به گسترش ارتباطات شبکه‌ای و در محیط سایبر و دسترسی آسان افراد به هم از طریق پست الکترونیک و اینترنت، هر گونه قاچاق مواد مخدر اعم از خرید، فروش، پخش، توزیع، یافتن واسطه‌ها و مصرف کنندگان از طریق شبکه ‌های کامپیوتری انجام می‌شود. از ویژگی های آن، حذف و کمتر نمودن واسطه‌ها و توزیع کنندگان، گسترش دامنه فعالیت قاچاقچیان تا سطح بین‌المللی، اقدامات پلیس در خصوص کشف فروشندگان و خریداران مواد مخدر به سختی و در مواردی، غیر ممکن می ‌باشد و ضریب اطمینان قاچاق مواد مخدر از طریق ارتباطات کامپیوتری و شبکه‌ای، بالاتر از  نوع سنتی آن می‌باشد.

7. جرایم ناظر به کپی رایت و برنامه‌ها:

یکی دیگر از انواع جرایم سایبری ، جرایم ناظر به کپی رایت و برنامه ها می باشد. هر گونه تکثیر، ارسال، انتقال، در اختیار عامه گذاشتن، پخش گسترده، توزیع، فروش و استفاده غیر مجاز از برنامه ‌های کامپیوتری، سرقت نرم‌افزار گویند.

8. جرایم در تجارت الکترونیک:

جرایم در تجارت الکترونیک، یکی دیگر از انواع جرایم سایبری است. شامل کلاهبرداری در تجارت. تعریف کلی و کلاسیک کلاهبرداری عبارتست از “تحصیل مال دیگری با استفاده از وسایل متقلبانه”. شخصی در نقطه ‌ای نا معلوم با وارد شدن به شبکه بین‌المللی (مثل اینترنت) و معرفی خود به عنوان تاجر و صاحب یک شرکت معتبر در یک سایت تجاری و ارائه “نهادی مشابه اداره ثبت اسناد که این نهاد عهده دار ثبت داده‌های تجاری و تجار است تا بدین ترتیب تاجر مجوز ورود به عرصه تبادلات الکترونیک را کسب نماید” و هم چنین نهادی که در تجارت الکترونیک به معنای زیر ساخت کلید عمومی است. اساس تجارت الکترونیک و از محور های عمده و مهم آن داشتن این نهاد برای تجار می‌باشد. (تماماً غیر واقع و کذب)، اظهار می ‌دارد که کالایی را با قیمت معین، نوع و تعداد مشخص در اختیار داشته و قابل عرضه به مشتریان می‌باشد. از طرفی خریدارانی که در فضای شبکه‌ها مشغول تجارت الکترونیک (خرید و فروش) می ‌باشند. پس از دریافت پیام، نسبت به برقراری ارتباط شبکه ای (که غالباً به صورت پست الکترونیک یا ارسال درخواست هر طریق شبکه می ‌باشد. قبول (خرید) خود را اعلام و مقداری از کالای مورد نظر را درخواست می‌کنند. شخص فروشنده پس از جلب اعتماد طرف مقابل، نسبت به اعلام شماره حساب یا شماره کارت اعتباری خود برای دریافت وجه اقدام می نماید. خریدار نیز پس از پرداخت وجه (غالباً به صورت پرداخت های الکترونیکی) منتظر دریافت کالا می‌باشد. در صورتی که شخص فروشنده قبلا با عملیات متقلبانه و نفوذ، توانسته بوده که نهاد های نام برده را به صورت غیر واقع برای خود اختیار نماید و بدین وسیله مبلغی را غیر حق کسب نماید.

مجازات جرایم سایبری:

در راستای اجرای برنامه های هفته ناجا، اداره امور ببین‌الملل و حقوقی پلیس فتا ناجا، اقدام به اطلاع رسانی در خصوص برخی از مجازات جرایم سایبری در قانون به شرح زیر کرد:

1. جرم دسترسی غیر مجاز:

طبق ‎‎‎ماده (1)، هر کسی به طور غیر مجاز، به داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است، دسترسی باید، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

2. جرم شنود غير مجاز یکی دیگر از مجازات جرایم سایبری:

‎‎‎طبق ماده (2)، هر کسی به طور غیر مجاز، محتوای در حال انتقال ارتباطات غیر عمومی در سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

3. جرم جاسوسی رایانه‌ای

طبق ماده (3)، هر کسی به طور غیر مجاز نسبت به داده‌ای سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده، مرتکب اعمال زیر شود،‌ به مجازات‌های مقرر محکوم خواهد شد:

الف) دسترسی به داده‌ای مذکور یا تحصیل آنها یا شنود محتوای سری در حال انتقال، به حبس از یک تا سه سال یا جزای نقدی از بیست تا شصت میلیون ریال یا هر دو مجازات.

ب)در دسترس قرار دادن داده‌ای مذکور برای اشخاص فاقد صلاحیت به حبس از دو تا ده سال.
ج) افشاء یا در دسترس قرار دادن داده‌ای مذکور برای دولت، سازمان، شرکت یا گروه بیگانه یا عاملان آنها، به حبس از پنج تا پانزده سال.

تبصره 1. داده‌ای سری، داده‌ای است که افشای آنها به امنیت کشور یا منافع ملی لطمه می‌زند.
طبق ماده (4)، هر کسی به قصد دسترسی به داده‌ای سری موضوع ماده (3) این قانون،‌ تدابیر امنیتی سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی را نقض کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

‎‎‎ماده (5) چنانچه مأموران دولتی که مسئول حفظ داده‌ای سری مقرر در ماده (3) این قانون یا سیستم‌های مربوط هستند و به آنها آموزش لازم داده شده است یا داده‌ها یا سیستم‌های مذکور در اختیار آنها قرار گرفته است، بر اثر بی ‎احتیاطی، بی مبالاتی یا عدم رعایت تدابیر امنیتی موجب دسترسی اشخاص فاقد صلاحیت به داده‌ها، حامل‌های داده یا سیستم‌های مذکور شوند، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات و انفصال از خدمت از شش ماه تا دو سال محکوم خواهند شد.

4. جرم جعل رایانه‌ای

طبق ماده (6)، هر کسی به طور غير مجاز مرتکب اعمال زير شود، جاعل محسوب و به حبس از يک تا پنج سال يا جزاي نقدي از بيست تا يکصد ميليون ريال يا هر دو مجازات محکوم خواهد شد:

الف) تغيير داده اي قابل استناد يا ايجاد يا وارد کردن متقلبانه داده ها.
ب) تغيير داده ها يا علايم موجود در کارت هاي حافظه يا قابل پردازش در سيستم‌ هاي رايانه اي يا مخابراتي يا تراشه ها يا ايجاد يا وارد کردن متقلبانه داده ها يا علايم به آنها.
طبق ماده (7)، هر کسی با علم به مجعول بودن داده ها يا کارت ها يا تراشه ها از آنها استفاده کند، به مجازات مندرج در ماده فوق محکوم خواهد شد.

طبق ماده (8)، هر کسی به طور غير مجاز داده ديگري را از سيستم هاي رايانه اي يا مخابراتي يا حامل هاي داده حذف يا تخريب يا مختل يا غير قابل پردازش کند،‌ به حبس از شش ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از ده تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

ماده (9)، هر کسی به طور غير مجاز با انجام اعمالي از قبيل وارد کردن، انتقال دادن، پخش، حذف کردن، متوقف کردن، دستکاري يا تخريب داده ها يا امواج الکترومغناطيسي يا نوري، سيستم هاي رايانه اي يا مخابراتي ديگري را از کار بيندازد يا کارکرد آنها را مختل کند، به حبس از شش ماه تا دو سال يا جزاي نقدي از ده تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

ماده (10)، هر کسی به طور غير مجاز با انجام اعمالي از قبيل مخفي کردن داده‌ ها، تغيير گذرواژه يا رمزنگاري داده‌ ها مانع دسترسي اشخاص مجاز به داده ها يا سيستم هاي رايانه اي يا مخابراتي شود، به حبس از نود و يک روز تا يک سال يا جزاي نقدي از پنج تا بيست ميليون ريال يا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.
‎‎‎

ماده (11)، هر کسی به قصد به خطر انداختن امنيت يا آسايش عمومي اعمال مذکور در مواد (8)، (9) و (10) اين قانون را عليه سيستم‌ هاي رايانه‌ اي و مخابراتي که براي ارائه خدمات ضروري عمومي به کار مي‌روند، از قبيل خدمات درماني، آب، برق، گاز، مخابرات، حمل و نقل و بانکداري مرتکب شود، به حبس از سه تا ده سال محکوم خواهد شد.

• چنانچه برای انجام دقیق مشکل خود در زمینه جرایم سایبری و رایانه ای، نیاز به وکیل مجرب و خبره دارید، از طریق این شماره‌ها با ما تماس بگیرید: 02188734324  و  02188734493

5. جرم سرقت رايانه اي:

‎‎‎ماده (12) هرکسی به طور غير مجاز داده اي متعلق به ديگري را بربايد، چنانچه عين داده‌ ها در اختيار صاحب آن باشد، به جزاي نقدي از يک تا بيست ميليون ريال و در غير اين صورت به حبس از نود و يک روز تا يک سال يا جزاي نقدي از پنج تا بيست ميليون ريال يا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

6. جرایم رايانه اي

طبق ماده (13) هرکسی به طور غيرمجاز از سيستم‌ هاي رايانه‌ اي يا مخابراتي با ارتکاب اعمالي از قبيل وارد کردن، تغيير، محو، ايجاد يا متوقف کردن داده ها يا مختل کردن سيستم وجه يا مال يا منفعت يا خدمات يا امتيازات مالي براي خود يا ديگري تحصيل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن‌ به حبس از يک تا پنج سال يا جزاي نقدي از بيست تا يکصد ميليون ريال يا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

7. جرايم عليه عفت و اخلاق عمومي

طبق ماده (14) هر کسی به وسيله سيستم هاي رايانه اي يا مخابراتي يا حامل‌هاي داده محتويات مستهجن را توليد، ارسال، منتشر، توزيع يا معامله کند يا به قصد ارسال يا انتشار يا تجارت توليد يا ذخيره يا نگهداري کند، به حبس از نود و يک روز تا دو سال يا جزاي نقدي از پنج تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

تبصره 1 ـ ارتکاب اعمال فوق در خصوص محتويات مبتذل موجب محکوميت حداقل يکي از مجازات هاي فوق مي شود، محتويات و آثار مبتذل به آثاري اطلاق مي گردد که داراي صحنه ها و صور قبيحه باشد.

تبصره 2 ـ هرگاه محتويات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، مرتکب به يک تا پنج ميليون ريال جزاي نقدي محکوم خواهد شد.

تبصره 3 ـ چنانچه مرتکب، اعمال مذکور در اين ماده را حرفه خود قرار داده باشد يا به طور سازمان‌ يافته مرتکب جرم شود در صورتي که مفسد في‌الارض شناخته نشود، به حداکثر هر دو مجازات جرایم سایبری مقرر در اين ماده محکوم خواهد شد.

تبصره 4 ـ محتويات مستهجن به تصوير، صوت، متن واقعي يا غيرواقعي اطلاق مي شود که بيانگر برهنگي کامل زن يا مرد يا اندام تناسلي يا آميزش يا عمل جنسي انسان است.

طبق ماده (15) هر کسی از طريق سيستم هاي رايانه اي يا مخابراتي يا حامل هاي داده مرتکب اعمال زير شود، به ترتيب زير مجازات (مجازات جرایم سایبری) خواهد شد:

الف) چنانچه به منظور دستيابي افراد به محتويات مستهجن، آنها را تحريک يا ترغيب يا تهديد يا تطميع کند يا فريب دهد يا شيوه دستيابي به آنها را تسهيل کند يا آموزش دهد، به حبس از نود و يک روز تا يک سال يا جزاي نقدي از پنج تا بيست ميليون ريال يا هر دو مجازات؛ ارتکاب اين اعمال در خصوص محتويات مبتذل موجب جزاي نقدي از دو تا پنج ميليون ريال است.

ب) چنانچه افراد را به ارتکاب جرائم منافي عفت يا استعمال مواد مخدر يا روان‎گردان يا خودکشي يا انحرافات جنسي يا اعمال خشونت آميز تحريک، ترغيب، تهديد، دعوت يا فريب دهد و يا شيوه ارتکاب يا استعمال آنها را تسهيل کند يا آموزش دهد، به حبس از نود و يک روز تا يک سال يا جزاي نقدي از پنج تا بيست ميليون ريال يا هر دو مجازات.

تبصره ـ مفاد اين ماده و ماده (14) شامل آن دسته از محتوياتي نخواهد شد که براي مقاصد علمي يا هر مصلحت عقلايي ديگر تهيه يا توليد يا نگهداري يا ارائه يا توزيع يا انتشار يا معامله مي‌شود.

8. جرم هتک حيثيت:

طبق ماده (16) هر کسی به وسيله سيستم هاي رايانه اي يا مخابراتي،‌ فيلم يا صوت يا تصوير ديگري را تغيير دهد يا تحريف کند و آن را منتشر يا با علم به تغيير يا تحريف منتشر کند، به نحوي که عرفاً موجب هتک حيثيت او شود، به حبس از نود و يک روز تا دو سال يا جزاي نقدي از پنج تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

تبصره ـ چنانچه تغيير يا تحريف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.

ماده (17) هر کسی به وسيله سيستم هاي رايانه اي يا مخابراتي صوت يا تصوير يا فيلم خصوصي يا خانوادگي يا اسرار ديگري را بدون رضايت او منتشر کند يا در دسترس ديگران قرار دهد، به نحوي که منجر به ضرر يا عرفاً موجب هتک حيثيت او شود، به حبس از نود و يک روز تا دو سال يا جزاي نقدي از پنج تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد.

9. جرم نشر و اکاذيب:

طبق ماده (18)، هرکسی به قصد اضرار به غير يا تشويش اذهان عمومي يا مقامات رسمي به وسيله سيستم رايانه يا مخابراتي اکاذيبي را منتشر نمايد يا در دسترس ديگران قرار دهد يا با همان مقاصد اعمالي را برخلاف حقيقت، رأساً يا به عنوان نقل قول، به شخص حقيقي يا حقوقي يا مقام‌هاي رسمي به طور صريح يا تلويحي نسبت دهد، اعم از اينکه از طريق ياد شده به نحوي از انحاء ضرر مادي يا معنوي به ديگري وارد شود يا نشود، افزون بر اعاده حيثيت به حبس از نود و يک روز تا دو سال يا جزاي نقدي از پنج تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

سوال: جرایم سایبری و جرایم رایانه ای شامل چه ویژگی هایی می باشد؟
پاسخ: جرایم سایبری و جرایم رایانه ای شامل چه ویژگی هایی همچون سرعت، ناشناخته بودن، حجم جرام، رقم سیاه، درونی بودن جرم، عدم حضور مجرم در صحنه جرم و دارای حیثیت عمومی و خصوصی بودن می باشد.

سوال: جرایم سایبری و جرایم رایانه ای به چه اشکالی در فضای مجازی رخ می دهد؟
پاسخ: جرایم رایانه ای به اشکال مختلفی همچون کلاهبرداري رایانه اي، جعل رایانه اي، جاسوسی رایانه اي، تخریب و اخلال رایانه اي در فضای سایبری توسط مجرمان سایبری اتفاق می افتد.