دعاوی مربوط به سفته

در پاسخ به این سوال که سفته چیست و چه استفاده ای می توان از آن داشت، می توان گفت که: سفته یکی از اسناد تجاری است كه مردم عادی و بازرگانان در معاملات خود از آن استفاده می‌كنند، «فته طلب يا همان سفته» است. سفته سندی تجاری محسوب می شود كه چنانچه مطابق قانون و با رعایت تشریفات مربوطه تنظیم شود و دارنده آن از مزایایی بهره‌ مند می ‌شود كه اسناد عادی از آن برخوردار نیستند. بر این اساس اشخاص، می ‌بایست با مقررات آن آشنا باشند. در غیر این صورت دارنده آن نمی ‌تواند از امتیازات این سند تجاری بهره‌ مند شود و تنها قادر خواهند بود، در دادگاه به عنوان یك نوشته عادی به آن استناد كنند. در ادامه درباره دعاوی مربوط به سفته، مطالبه وجه سفته، نحوه مطالبه سفته و مراحل رسیدگی به سفته صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

سفته چیست؟

سندی تجاری است که بر اساس آن شخصی که آن را صادر می‌کند، متعهد می شود که مبلغ معینی را در زمان معین یا عند المطالبه به دیگری بپردازد. اگر سفته عند المطالبه باشد، صادر كننده باید به محض مطالبه، مبلغ آن را پرداخت كند. ممکن است که در سفته جزییات مربوط به نحوه مطالبه سفته و وثیقه طلب نیز ذکر شده باشد. سفته مانند چك قابل انتقال به دیگری است و عبارت «حواله كرد» در سفته به شخص این اختیار را می ‌دهد كه سفته را به دیگری وا گذار كند. اگر عبارت حواله كرد را خط بزنید، حق انتقال سفته را از دارنده، سلب کرده ‌اید و اگر مجبور به انتقال شوید، صرفاً می ‌بایست سفته را ظهر نویسی کنید. در سفته در وجه حامل متصرف سفته، محق دريافت مبلغ سند خواهد بود، مگر وفق ماده (320) قانون تجارت خلاف آن ثابت گردد.

به موجب ماده (308) قانون سفته، باید علاوه بر امضاء یا مهر، دارای تاریخ و متضمن مواردی از جمله مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف، گیرنده وجه و تاریخ پرداخت باشد. وجه سفته بايد پرداخت شود و استثنايي تحت عنوان سفيد امضا يا تضميني و غيره وجود ندارد، ليكن طرف ديگر مي‌تواند اگر ادعايي دارد، مثل اينكه سفته بابت تضمين بوده است، در اين صورت مي ‌بايست دعاوی مربوط به سفته شايسته عليه دارنده اقدام نموده يا در مقام دفاع با مدارك مستند و مستدل اين موضوع را اثبات نمايد. این در صورتي است كه مبلغ سند تضميني بدون تحقق شرطي به حيطه وصول در آمده شده باشد، قابل استرداد خواهد بود. مگر زماني كه دارنده سفته در دادگاه تخلف صادر كننده سفته را ناشي از عدم انجام تعهدات به اثبات برساند.

انواع سفته 

مطالبه سفته در قبال دینی است و یا در قرارداد هایی که بین موسسات و شرکت ‌ها با پیمانکاران و کارمند منعقد می‌شود، به عنوان ضمانت حسن انجام کار استفاده شود. در این صورت سفته تبدیل به امانتی می‌شود که شما در اختیار کارفرما یا طلبکار خود گذاشته ‌اید، تا در صورت تخلف از شرط، از آن استفاده کند. در صورت پر کردن، سفته را به عنوان ضمانت و یا هر عنوان دیگر غیر تعهد، مبلغی پول به شخصی بدهید، حتماً در یک دفتر اسناد رسمی، از او رسید بگیرید که این سفته را برای چه منظور به نام او صادر می ‌کنید.

ظهر نويسی سفته 

با توجه به ماده (247) قانون تجارت ظهر نویسی به دو صورت می ‌باشد:
1 ـ ظهر نويسی به منظور انتقال به دیگری
2ـ ظهر‌ نويسی به منظور وكالت در وصول وجه آن
انتقال سفته، با امضای دارنده آن به عمل می‌آید، در غير اين صورت، دارنده سفته می ‌تواند برای وصول وجه آن به دیگری وكالت دهد كه این عمل را برای او انجام دهد. نکته اصولاً ظهر نویسی برای انتقال است، اما اگر برای وكالت در وصول باشد، باید این موضوع در پشت سفته تصریح شود و به امضای ظهر نویس برسد. در واقع كسی كه (با ظهرنویسی)، وكالت در وصول سفته پیدا می‌كند، مانند دارنده سفته، حق اعتراض و اقامه دعاوی مربوط به سفته را نیز برای وصول آن خواهد داشت.

دو قاعده اساسی در ظهر نویسی جاریست: 1 ـ قاعده مسئولیت تضامنی ظهر نویسان 2 ـ قاعده عدم ورود ایرادات

مقاله پیشنهادی: نحوه ظهر نویسی چک

• چنانچه برای انجام دقیق مراحل مطالبه وجه سفته، نیاز به وکیل مجرب و خبره دارید، از طریق این شماره‌ها با ما تماس بگیرید: 02188734324  و  02188734493

مسئوليت ضامن سفته 

كسی كه سفته را امضا كرده باشد و ظهر نویس‌ ها، همگی در مقابل دارنده آن ضامن هستند، یعنی دارنده سفته در صورت عدم پرداخت و واخواست، می‌تواند به هر كدام از آن ‌ها كه بخواهد، (منفرداً) یا به دو یا چند یا تمامی آن ‌ها (مجتمعاً) مراجعه كند. همین حق رجوع را هر یك از ظهر نویس ‌ها نسبت به صادر كننده سفته و ظهر نویس‌ های ما قبل خود دارد. در کلیه مواردی که به موجب قوانین یا موافق قرارداد های خصوصی، ضمانت تضامنی باشد، طلبکار می ‌تواند به ضامن و مدیون اصلی ‌مجتمعاً رجوع کرده یا پس از رجوع به یکی از آن ‌ها و عدم وصول طلب خود برای تمام یا بقیه طلب به دیگری رجوع نماید. چنانچه در اين كه امضاي پشت سند ظهر نويسي است يا ضمانت به اختلاف نظر بر خوردیم، قدر مسلم اين است كه شخص بايد براي ظهر نويسي، صاحب سند باشد تا بتواند به ديگری انتقال دهد. اداره حقوقی قوه قضاييه در نظريه مشورتي مجرد امضاء در ظهر برات يا سفته را ظهور در ضمانت امضاء كننده می ‌داند.

اظهار نامه 

فرستادن اظهار نامه برای کسی که سفته را امضا کرده است، به منزله مطالبه رسمی طلب است که از طریق دایره ابلاغ اظهار نامه در مجتمع قضایی دادگستری مورد پیگیری قرار می گیرد. در رابطه با سفته‌ هایی که به صورت عند المطالبه امضا می شوند، فرستادن اظهار نامه ضروری و واجب است و مسامحه در این امر نیز از جمله مواردی است که ارزش سفته را از بین می برد و گرفتن قرار تامین خواسته را با معضل و صرف هزینه قابل توجه مواجه می ‌سازد.

وا خواست 

واخواست سفته، اعتراض رسمی ایست که نسبت به سفته ای كه در سر رسید پرداخت نشده باشد، صورت می گیرد. در صورت عدم تاديه، دارنده سفته، می ‌بايست با توجه ماده (280) قانون تجارت ظرف ده روز از تاریخ سر رسید مندرج در متن سفته (تاریخی که سفته باید وصول می ‌شده است) به وسيله نوشته ‌ای كه اعتراض عدم تاديه ناميده مي ‌شود، اقدام نمايد. واخواست علیه صادر كننده سفته به عمل می ‌آید و باید رسماً به او ابلاغ شود.

حقوق دارنده سفته

براي اين كه دارنده سفته بخواهد، از حقوق ويژه اسناد تجاري بهره ‌مند گردد، از جمله مسئولیت تضامنی ظهرنویس‌ ها و تامين خواسته بدون توديع خسارت احتمالي (292 قانون تجارت و ماده 108 قانون آيين دادرسي مدني) مي‌بايست ايشان وفق مقررات نسبت به انجام واخواست و طرح دعوي در ظرف مهلت قانوني اقدام نمايد.

1 ـ حق طرح دعوی (ماده 286 قانون تجارت)

دارنده سفته باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست، دادخواست خود را به دادگاه تقدیم و اقامه دعوی نماید. اگر دارنده سفته به این وظیفه قانونی عمل نكند، دعوی او علیه ظهرنویس ها ‌پذیرفته نمی شود.

2 ـ حق در خواست تامين (ماده 292 قانون تجارت)

دارنده سفته ‌ای كه واخواست شده و در موعد مقرر اقامه دعوی كرده، می‌تواند از دادگاه بخواهد كه اموال طرف دعوی را قبل از رسیدگی و صدور حكم به نفع او توقیف كند. در این حالت پس از صدور حكم، دارنده سفته در وصول طلبش از مال توقیف شده، به سایرین تقدم دارد. دادگاه نیز به محض تقاضای دارنده سفته، ممكن است معادل وجه آن از اموال طرف مقابل به عنوان تامین توقیف كند. دارنده سفته‌ ای که واخواست شده و در زمان تعیین شده مطابق قانون اقامه دعاوی مربوط به سفته کرده است، می ‌تواند از دادگاه بخواهد که اموال طرف دعوی را قبل از رسیدگی و صدور حکم به نفع او توقیف کند. در این حالت پس از صدور حکم، دارنده سفته در وصول طلبش از مال توقیف شده، به سایرین تقدم دارد. دادگاه نیز به محض تقاضای دارنده سفته، ممکن است معادل وجه آن از اموال طرف مقابل به عنوان تامین توقیف کند.

خسارات قانونی قابل مطالبه 

دارنده سفته، اختيار دارد كه مبالغ ذيل را از متعهد سفته در خواست نمايد:

1 ـ مبلغ سفته و بهره بانكی موافق قرار داد بانكي در صورتي كه دارنده سفته بانك باشد.
2 ـ خسارت تاخير تأديه طبق قرار داد بانكي يا موافق ماده 522 قانون آيين دادرسي مدني.
3 ـ مخارج واخواست و ابلاغ و ساير هزينه ها.

• چنانچه برای انجام دقیق مراحل مطالبه وجه سفته، نیاز به وکیل مجرب و خبره دارید، از طریق این شماره‌ها با ما تماس بگیرید: 02188734324  و  02188734493

مراحل رسیدگی به سفته

طبق ماده ۳۱۸ قانون تجارت، اگر سفته از طرف تاجر یا برای امور تجارتی صادر شده باشد، مهلت اقامه دعاوی مربوط به سفته پنج سال از تاریخ صدور اعتراض نامه یا آخرین تعقیب قضائی می ‌باشد، لیکن با توجه به ماده ۳۱۹ قانون اگر چه وجه سفته را نتوان به واسطه حصول مرور زمان ۵ سال مطالبه نمود، دارنده سفته می‌تواند تا حصول مرور زمان اموال منقوله که مهلت آن ۱۰ سال می باشد، وجه آن را از کسی که به ضرر او استفاده بلا جهت کرده است، مطالبه نماید.
شمول مراحل رسیدگی به سفته به اسناد مذکور در ماده موصوف، بدون مطالبه وجه آن ‌ها بر اساس قواعد عام حاکم بر مطالبات اشخاص نمی‌ باشد. این امر مانع از مطالبه وجه اسناد مزبور با استفاده از موازین عام حاکم بر مطالبات اشخاص نظیر قانون‌ مدنی نمی‌باشد و به ‌هر صورت ویژگی تجاری اسناد موصوف آن ‌ها را از خصائص عام حاکم بر اسناد مدنی محروم نمی ‌نماید و دارنده چنین اسنادی حق مراجعه به مراجع قضائی جهت مطالبه وجه آن‌ها را دارا می‌باشد.

مقاله پیشنهادی: دعاوی مربوط به چک و چک برگشتی

دعاوی مطالبه سفته 

سفته مانند چک از اسناد لازم ‌الاجرا محسوب نمی‌ شود و امکان طرح دعوی وصول وجه سفته در اداره اجرای اسناد رسمی اداره ثبت اسناد‌، امکان پذیر نیست‌، بلکه فقط محاکم حقوقی دادگستری و در مواردی با رعایت نصاب مبلغ‌، شورا های حل اختلاف، صلاحیت رسیدگی به دعوی مطالبه سفته را دارند.

سوال‌: آیا در صورت نپرداختن وجه سفته، متعهد به زندان می ‌رود؟

پاسخ: اگر بدهکار، پس از صدور رأی دادگاه، در مهلت مقرر اقدام به پرداخت وجه سفته نکند و اعسار از پرداخت محکوم به رای نیز به اثبات نرساند، با درخواست طلبکار و چنان چه با توجه ماده 1 و 3 قانون اجرای محکومیت‌ های مالی چنانچه اخذ میزان تعهد از اموال محکوم علیه ممکن نباشد، تا زمان پرداخت وجه سفته و یا اثبات اعسار، بازداشت خواهد شد.

سوال: در صورتي كه شخصي ضمانت از متعهد سفته را ظهر سفته بنمايد و دارنده سفته در موعد مقرر اقدام به واخواست ننمايد، آيا از حق مراجعه به ضامن محروم مي گردد؟

پاسخ: با توجه به ماده 286 قانون تجارت مسئوليت ظهر نويس را مانند ضامن از نوع تضامني تلقي كرده و مراجعه به ضامن را فقط در چارچوب اين متن قانوني قابل پذيرش است. بر این اساس، برای این که بتوانید از مسئولیت تضامنی ظهرنویس‌ ها برای وصول طلب خود استفاده کنید، باید تا قبل از اینکه یک سال از تاریخ واخواست بگذرد، دادخواستی علیه آن‌ها به دادگاه تقدیم کنید. اگر این کار را انجام ندهید، بعد از یک سال دعوی شما علیه ظهرنویس ‌ها پذیرفته نمی ‌شود، اما اگر دادخواست بدهید، این حق را خواهید داشت که از دادگاه تقاضای تأمین کنید؛ به این معنی است که قبل از رسیدگی و صدور حکم، مالی را از اموال طرف دعوی که معادل مبلغ طلب شماست، به دادگاه معرفی کنید تا برای اطمینان از وصول طلب، به نفع شما توقیف شود.

گروه حقوقی دادگستران نگین عدالت زیر نظر وکلای متخصص و پایه یک دادگستری، آماده مشاوره و پاسخگویی به سوالات شما عزیزان می باشد.