رسیدگی به پرونده‌های حقوقی و کیفری در مراجع قضایی دارای مراحل مختلفی می‌باشد و یکی از پراهمیت‌ترین مسایلی که در رابطه با روند پرونده‌های قضایی و موفقیت در این حیطه وجود دارد، آگاهی و اطلاع از اصطلاحات رایج حقوقی آن می‌باشد. یکی از مراحل رسیدگی در مراجع مختلف قضایی، فرجام خواهی می‌باشد که به معنای درخواست رسیدگی دوباره به پرونده‌های قضایی است. در ادامه این نوشتار مفصلا به توضیح کامل مفهوم فرجام خواهی، آرای قابل فرجام و غیرقابل فرجام، نحوه تقدیم دادخواست فرجام خواهی و هرآنچه لازم است در این خصوص بدانیم، می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.

منظور از فرجام خواهی چیست؟

شاید تا به حال عده زیادی بر این باور باشند که منظور از فرجام خواهی درواقع همان تجدیدنظرخواهی است، اما خوب است بدانید که این باور کاملا غلط بوده و این دو مفهوم کاملا از هم متفاوتند. فرجام خواهی در حقیقت به معنای درخواست رسیدگی مجدد به پرونده‌های مختلف قضایی حقوقی و کیفری و یکی از راه‌های اعتراض به آرای صادر شده می‌باشد و پس از فرجام خواهی لازم است، تشخیص داده شود که آیا رای صادر شده بر اساس قانون و موازین شرعی صحیح می‌باشد یا خیر. فرجام خواهی توسط هریک از طرفین دعوا، وکلا یا نمایندگان قانونی آن‌ها یا دادستان کل کشور صورت می‌گیرد. ابتدای فرجام خواهی نیز در واقع همان روز تقدیم دادخواست فرجام خواهی می‌باشد، البته به شرط آنکه دادخواست در همان روز به ثبت رسیده باشد.

مهلت درخواست فرجام خواهی

در رابطه با فرجام خواهی خوب است بدانید که مهلت مشخصی وجود دارد. مهلت درخواست فرجام خواهی برای افراد مقیم ایران ٢٠ روز و برای افراد مقیم خارج از کشور ٢ ماه از زمان تاریخ انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی می‌باشد.

چنانچه درخواست فرجام خواهی خارج از مهلت مقرر تقدیم شود، تکلیف چیست؟

همان‌طور که گفته شد، تقدیم درخواست فرجام خواهی مهلت مشخصی دارد و لازم است که در همان موعد مشخص فرد معترض به رای دادگاه، دادخواست خود را به مرجع صالح تقدیم نماید. حال چنانچه درخواست خارج از مهلت مقرر به دادگاه تقدیم شود، دادگاه قرار رد دادخواست را صادر خواهد کرد. یکی از پرسش‌های مهمی که در این رابطه مطرح می‌گردد، آن است که آیا قرار رد دادخواست فرجام خواهی قابل شکایت است یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش باید بگوییم، بله. قرار رد دادخواست فرجام خواهی نیز ظرف ٢٠ روز قابل شکایت در دیوان عالی کشور بوده که قرار صادره از دیوان عالی کشور قطعی می‌باشد.

آرای قابل فرجام خواهی کدامند؟

تا حدودی با مفهوم فرجام خواهی آشنا شدیم. حال خوب است بدانید که فرجام خواهی تنها در خصوص پاره‌ای از آرا ممکن بوده و تمامی آرای قضایی قابلیت فرجام‌خواهی ندارند. در ادامه آرای قابل رسیدگی فرجامی را با هم برمی‌شماریم؛

• قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا
• قرار رد یا ابطال دادخواست صادره از دادگاه
• قرار سقوط دعوا

همان‌طور که اشاره شد، تمامی آرای صادره از دادگاه قابلیت فرجام خواهی ندارند. آرای غیرقابل فرجام خواهی عبارتند از؛

• احکامی که به موجب قوانین خاص قابلیت فرجام خواهی ندارند.
• احکام مستند به سوگند که قاطع دعوا باشد.
• احکام مستند به اقرار قاطع دعوا در دادگاه
• چنانچه طرفین دعوا حق فرجام خواهی را از خود سلب کرده باشند.
• احکامی که به موجب رای یک یا چند کارشناس صادر شده و طرفین دعوا آن را بصورت کتبی قاطع دعوا قرار داده‌اند.
• چنانچه حکم راجع به اصل دعوا قابل رسیدگی فرجامی نباشد.‌

آیا آرا صادره از دادگاه تجدیدنظر استان قابل فرجام خواهی است؟

خیر. آرای صادر شده از دادگاه تجدیدنظر استان قابلیت فرجام خواهی ندارد، مگر در موارد استثنا که در ادامه هریک از آن‌ها را با هم بر می‌شماریم؛

• احکام مربوط به نکاح و فسخ آن
• احکام مربوط به طلاق
• احکام مربوط به وقف
• احکام مربوط به حجر
• قرار رد یا ابطال دادخواست تجدید نظر که از دادگاه استان صادر می‌شود.
• احکام مربوط به نسب
• قرار سقوط دعوا
• قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا
• آن دسته از قرارهایی که اصل حکم آن‌ها قابلیت فرجام خواهی داشته باشد.

کدام آرای صادره از دادگاه بدوی قابلیت فرجام خواهی دارند؟

لازم به ذکر است که آرای صادر شده از دادگاه‌های بدوی که قابلیت تجدیدنظر خواهی در آن‌ها وجود ندارد، قطعی بوده و قابلیت فرجام خواهی در آن‌ها وجود ندارد، مگر در موارد استثنا که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

احکام راجع به؛

1. اصل نکاح و فسخ آن
2. طلاق
3. حجر
4. نسب
5. تولیت
6. حبس
7. وقف
8. احکامی که خواسته آن بیش از ٢٠ میلیون ریال باشد.

در چه صورت حکم یا قرار نقض می‌گردد؟

در صورت وجود شرایطی رایی که مورد تقاضای فرجام قرار گرفته شده است، نقض می‌گردد که این موارد عبارتند از؛

1. چنانچه رای صادر شده از دادگاه مخالف اصول و مقررات قانونی یا موازین شرعی باشد.
2. چنانچه دادگاه صادرکننده رای بدوی صلاحیت نداشته باشد.
3. چنانچه بین اصحاب دعوا و در یک موضوع مشخص، آرای مغایر بدون سبب قانونی صادر گردیده باشد.
4. چنانچه در صدور رای به دلایل طرفین دعوا توجهی نشده باشد.
5. چنانچه در صدور رای به حقوق اصحاب دعوا و اصول دادرسی که دارای اهمیت فراوانی نیز بوده‌، توجهی نشده باشد.
6. چنانچه تحقیقات انجام شده در پرونده جهت صدور رای دارای نواقصی بوده باشد.

چه مواردی باید در دادخواست فرجام خواهی قید شود؟

لازم است که در دادخواست فرجام خواهی موارد زیر قید گردد؛

1. نام و نام خانوادگی و مشخصات کامل هویتی فرجام خواه یا همان شخص معترض
2. نام و نام خانوادگی و مشخصات کامل هویتی طرف مقابل یا همان فرجام خوانده
3. تاریخ دقیقی که در آن رای ابلاغ شده ‌است.
4. رایی که از آن درخواست فرجام خواهی داده شده است.
5. علل فرجام خواهی
6. دادگاه صادر کننده رای

چه مدارکی لازم است که به دادخواست فرجام خواهی پیوست گردد؟

با شرایط شکلی تقدیم دادخواست آشنا شدیم، حال خوب است بدانید که مدارک ذیل نیز لازم است که به دادخواست فرجام خواهی پیوست گردد؛

1. در صورتی که فرجام خواه وکیل داشته باشد، لازم است که وکالت‌نامه وکیل به دادخواست پیوست گردد.
2. فتوکپی از رایی که از آن دادخواست فرجام خواهی تقدیم شده است.
3. لایحه فرجام خواهی

از حسن توجه شما عزیزان متشکریم. در نوشتار در پیش رو با فرجام خواهی، آرای قابل فرجام و غیرقابل فرجام و شرایط شکلی تقدیم دادخواست فرجام خواهی و هرآنچه لازم بود از این مرحله از دادرسی بدانیم،‌ آشنا شدیم. چنانچه در این خصوص و مسایل مشابه با آن با پرسش یا ابهامی مواجه شدید، مشکل خود را با وکلا، کارشناسان و مشاوران متخصص و متبحر دادگستران نگین عدالت در میان بگذارید.